Trong quá trình xây dựng và đưa công trình vào sử dụng, nghiệm thu PCCC là một bước bắt buộc về mặt pháp lý, đồng thời là yếu tố then chốt đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản và điều kiện vận hành lâu dài cho tòa nhà. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều Chủ đầu tư và Ban Quản trị vẫn chưa hiểu rõ nghiệm thu PCCC là gì, khi nào cần nghiệm thu, hồ sơ gồm những gì và rủi ro nếu không nghiệm thu đúng quy định. Bài viết dưới đây của POTS sẽ giúp bạn làm rõ toàn bộ vấn đề này.
1. Nghiệm thu PCCC là gì?
Nghiệm thu PCCC (nghiệm thu phòng cháy chữa cháy) là quá trình cơ quan Cảnh sát Phòng cháy, chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ kiểm tra, đánh giá và xác nhận rằng toàn bộ hệ thống PCCC của công trình đã được thi công đúng theo hồ sơ thiết kế đã thẩm duyệt, đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định pháp luật hiện hành.
Cụ thể, nội dung nghiệm thu PCCC bao gồm việc xác nhận:
- Hệ thống PCCC của công trình được thi công đúng thiết kế đã được cơ quan PCCC thẩm duyệt
- Các thiết bị PCCC (báo cháy, chữa cháy, thoát nạn…) được lắp đặt đầy đủ, đúng chủng loại và hoạt động đúng tiêu chuẩn kỹ thuật
- Công trình đảm bảo các điều kiện an toàn về phòng cháy, chữa cháy theo quy định trước khi đưa vào sử dụng
Chỉ khi hoàn tất nghiệm thu PCCC và có văn bản chấp thuận hợp lệ, công trình mới được phép:
- Nghiệm thu hoàn thành công trình xây dựng
- Đưa vào vận hành, khai thác chính thức
- Đón cư dân, khách thuê hoặc người lao động vào sinh hoạt, làm việc
Việc đưa công trình vào sử dụng khi chưa nghiệm thu PCCC là hành vi vi phạm pháp luật và tiềm ẩn rủi ro an toàn nghiêm trọng.
2. Công trình nào bắt buộc phải nghiệm thu PCCC?
Theo quy định pháp luật hiện hành về phòng cháy, chữa cháy, nghiệm thu PCCC là yêu cầu bắt buộc đối với các công trình, hạng mục công trình thuộc diện có nguy cơ cháy nổ, bao gồm nhưng không giới hạn:
- Chung cư, nhà ở cao tầng, nhà hỗn hợp có chức năng ở kết hợp thương mại
- Tòa nhà văn phòng, trung tâm thương mại, cao ốc phức hợp
- Khách sạn, bệnh viện, trường học, cơ sở đào tạo – nơi tập trung đông người
- Nhà xưởng sản xuất, kho bãi, khu công nghiệp có sử dụng điện, máy móc và vật liệu dễ cháy
- Công trình cải tạo, mở rộng hoặc thay đổi công năng làm ảnh hưởng đến hệ thống PCCC hiện hữu
Nguyên tắc quan trọng cần lưu ý: Nếu công trình thuộc diện phải thẩm duyệt thiết kế PCCC, thì bắt buộc phải thực hiện nghiệm thu PCCC trước khi đưa công trình hoặc hạng mục công trình vào sử dụng. Việc bỏ qua hoặc thực hiện nghiệm thu không đầy đủ không chỉ dẫn đến xử phạt hành chính, đình chỉ hoạt động, mà còn làm tăng nguy cơ mất an toàn cháy nổ trong quá trình vận hành.
3. Quy trình nghiệm thu PCCC theo quy định
Quy trình nghiệm thu PCCC thường gồm các bước sau:
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ nghiệm thu PCCC
Chủ đầu tư cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ theo yêu cầu, bao gồm:
- Văn bản đề nghị nghiệm thu về PCCC
- Hồ sơ thiết kế PCCC đã được thẩm duyệt
- Biên bản kiểm tra, thử nghiệm các hệ thống PCCC
- Hồ sơ hoàn công hệ thống PCCC
- Tài liệu kỹ thuật, xuất xứ thiết bị PCCC
Bước 2: Kiểm tra thực tế hệ thống PCCC
Cơ quan Cảnh sát PCCC sẽ tiến hành kiểm tra trực tiếp tại công trình, bao gồm:
- Hệ thống báo cháy tự động
- Hệ thống chữa cháy (sprinkler, họng nước, bình chữa cháy)
- Hệ thống thoát nạn, chiếu sáng sự cố
- Nguồn điện, nguồn nước phục vụ PCCC
- Phương án chữa cháy và cứu nạn cứu hộ
Bước 3: Lập biên bản nghiệm thu PCCC
- Nếu đạt yêu cầu, cơ quan PCCC sẽ lập biên bản nghiệm thu PCCC
- Nếu chưa đạt, công trình phải khắc phục tồn tại và đề nghị nghiệm thu lại
Chỉ sau khi có văn bản nghiệm thu PCCC hợp lệ, công trình mới đủ điều kiện đưa vào sử dụng.
4. Hồ sơ nghiệm thu PCCC gồm những gì?
Hồ sơ nghiệm thu PCCC là căn cứ pháp lý để cơ quan Cảnh sát Phòng cháy, chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ đánh giá mức độ đáp ứng các điều kiện an toàn PCCC của công trình. Một bộ hồ sơ đầy đủ, hợp lệ thường bao gồm các nhóm tài liệu sau:
4.1 Văn bản pháp lý và hồ sơ thiết kế
- Văn bản đề nghị nghiệm thu PCCC của Chủ đầu tư
- Quyết định / văn bản thẩm duyệt thiết kế PCCC do cơ quan có thẩm quyền cấp
- Hồ sơ thiết kế PCCC đã được thẩm duyệt (bản vẽ, thuyết minh kỹ thuật)
4.2 Hồ sơ hoàn công hệ thống PCCC
- Bản vẽ hoàn công hệ thống PCCC, thể hiện đúng hiện trạng thi công thực tế
- Danh mục thiết bị PCCC đã lắp đặt (chủng loại, vị trí, thông số kỹ thuật)
4.3 Biên bản kiểm tra, thử nghiệm kỹ thuật
- Biên bản thử áp, chạy thử hệ thống chữa cháy (sprinkler, họng nước, bơm chữa cháy…)
- Biên bản kiểm tra, vận hành hệ thống báo cháy tự động
- Biên bản kiểm tra hệ thống thoát nạn, chiếu sáng sự cố, nguồn điện PCCC
4.4 Hồ sơ chất lượng thiết bị PCCC
- Chứng chỉ chất lượng, CO/CQ của thiết bị PCCC
- Tài liệu kỹ thuật, hướng dẫn sử dụng thiết bị
- Chứng nhận hợp quy, hợp chuẩn theo quy định (nếu có)
4.5 Biên bản nghiệm thu PCCC
- Biên bản nghiệm thu PCCC do cơ quan Cảnh sát PCCC lập và ký xác nhận
- Văn bản kết luận công trình đủ điều kiện an toàn PCCC để đưa vào sử dụng
Trên thực tế, thiếu, sai hoặc không đồng bộ hồ sơ là nguyên nhân phổ biến khiến nhiều công trình:
- Bị yêu cầu bổ sung, chỉnh sửa
- Kéo dài thời gian nghiệm thu
- Thậm chí bị từ chối nghiệm thu PCCC
5. Hậu quả khi không nghiệm thu PCCC hoặc nghiệm thu không đúng quy định
Việc đưa công trình vào sử dụng khi chưa nghiệm thu PCCC hoặc nghiệm thu không đúng quy định không chỉ là vi phạm pháp luật, mà còn tiềm ẩn rủi ro nghiêm trọng về an toàn và trách nhiệm pháp lý.
5.1 Xử phạt hành chính và đình chỉ hoạt động
- Công trình có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định về PCCC
- Bị đình chỉ hoạt động, buộc ngừng khai thác cho đến khi hoàn tất nghiệm thu
5.2 Không đủ điều kiện nghiệm thu hoàn công xây dựng
- Không thể hoàn tất thủ tục nghiệm thu hoàn thành công trình xây dựng
- Ảnh hưởng đến tiến độ bàn giao, khai thác và thu hồi vốn
5.3 Gia tăng nguy cơ mất an toàn cháy nổ
- Hệ thống PCCC chưa được kiểm chứng đầy đủ
- Khả năng phát hiện và xử lý cháy nổ kém
- Đe dọa trực tiếp đến tính mạng con người và tài sản
5.4 Trách nhiệm pháp lý khi xảy ra sự cố
Khi xảy ra cháy nổ tại công trình chưa nghiệm thu PCCC, trách nhiệm pháp lý có thể:
- Thuộc về Chủ đầu tư
- Liên đới đến Ban Quản trị
- Và đơn vị quản lý vận hành tòa nhà
Trong nhiều trường hợp, hậu quả không chỉ dừng ở xử phạt hành chính, mà còn có thể phát sinh trách nhiệm dân sự hoặc hình sự tùy mức độ thiệt hại.
6. Vai trò của đơn vị quản lý vận hành trong nghiệm thu PCCC
Trong thực tế, nghiệm thu PCCC không chỉ là việc của Chủ đầu tư hay nhà thầu thi công. Đơn vị quản lý vận hành chính là bên trực tiếp tiếp nhận, sử dụng và duy trì hệ thống PCCC trong suốt vòng đời công trình, vì vậy đóng vai trò rất quan trọng ngay từ giai đoạn nghiệm thu.
6.1 Phối hợp chuẩn bị hồ sơ nghiệm thu PCCC
Một đơn vị quản lý vận hành chuyên nghiệp sẽ:
- Phối hợp cùng Chủ đầu tư và các bên liên quan rà soát tính đầy đủ, đồng bộ của hồ sơ nghiệm thu PCCC
- Kiểm tra sự thống nhất giữa:
- Hồ sơ thẩm duyệt
- Bản vẽ hoàn công
- Hiện trạng hệ thống PCCC thực tế
-
Phát hiện sớm các điểm sai lệch, thiếu sót hồ sơ để kịp thời điều chỉnh trước khi nộp nghiệm thu
Điều này giúp hạn chế tối đa tình trạng bị yêu cầu bổ sung hồ sơ hoặc kéo dài thời gian nghiệm thu.
6.2 Kiểm tra hiện trạng hệ thống PCCC trước khi nghiệm thu
Trước thời điểm nghiệm thu chính thức, đơn vị quản lý vận hành sẽ:
- Kiểm tra toàn bộ hệ thống báo cháy, chữa cháy, nguồn điện PCCC, thoát nạn
- Đánh giá khả năng vận hành thực tế của hệ thống:
- Thiết bị có hoạt động đúng thông số không
- Quy trình xử lý sự cố có khả thi trong điều kiện vận hành thật không
-
Phối hợp với nhà thầu kỹ thuật khắc phục các tồn tại trước khi cơ quan chức năng kiểm tra
Đây là bước quan trọng giúp công trình đạt nghiệm thu ngay lần đầu, tránh rủi ro bị từ chối.
6.3 Tổ chức đào tạo và diễn tập PCCC cho đội ngũ vận hành
Một hệ thống PCCC chỉ thực sự hiệu quả khi:
- Người vận hành hiểu rõ cách sử dụng
- Đội ngũ tại chỗ phản ứng đúng và kịp thời khi có sự cố
Đơn vị quản lý vận hành có trách nhiệm:
- Tổ chức đào tạo PCCC cho nhân sự kỹ thuật, an ninh, lễ tân
- Phối hợp tổ chức diễn tập PCCC theo đúng kịch bản và quy định
- Đảm bảo nhân sự nắm rõ:
- Quy trình xử lý cháy ban đầu
- Phối hợp sơ tán cư dân, khách thuê
- Vận hành hệ thống chữa cháy tại chỗ
6.4 Duy trì điều kiện PCCC sau nghiệm thu
Nghiệm thu PCCC không phải là điểm kết thúc, mà là điểm khởi đầu cho công tác quản lý an toàn lâu dài.
Sau nghiệm thu, đơn vị quản lý vận hành cần:
- Duy trì tình trạng hoạt động ổn định của hệ thống PCCC
- Thực hiện bảo trì, kiểm tra định kỳ theo quy định
- Kiểm soát việc thay đổi công năng, cải tạo mặt bằng có ảnh hưởng đến PCCC
- Chủ động làm việc với cơ quan chức năng khi có yêu cầu kiểm tra, thanh tra
Việc duy trì điều kiện PCCC đúng chuẩn giúp tòa nhà:
- Hạn chế rủi ro pháp lý
- Đảm bảo an toàn cho con người và tài sản
- Vận hành ổn định, bền vững trong dài hạn
7. POTS – Đồng hành cùng Chủ đầu tư trong công tác nghiệm thu PCCC
Với kinh nghiệm quản lý vận hành nhiều loại hình tòa nhà, POTS không chỉ tham gia ở giai đoạn nghiệm thu, mà đồng hành xuyên suốt toàn bộ vòng đời vận hành công trình.
POTS hỗ trợ Chủ đầu tư và Ban Quản trị:
- Rà soát toàn diện hệ thống PCCC trước nghiệm thu
- Chuẩn bị, kiểm soát và hoàn thiện hồ sơ nghiệm thu PCCC đúng quy định
- Phối hợp khắc phục tồn tại kỹ thuật để công trình đạt nghiệm thu ngay từ lần đầu
- Tổ chức đào tạo, diễn tập PCCC cho đội ngũ vận hành
- Duy trì điều kiện an toàn PCCC trong suốt quá trình khai thác, sử dụng
Với POTS, mục tiêu không chỉ là đạt nghiệm thu PCCC, mà là:
- Đảm bảo công trình vận hành an toàn – tuân thủ pháp luật.
- Giảm thiểu rủi ro cho Chủ đầu tư, Ban Quản trị và cư dân.
- Xây dựng môi trường sống và làm việc bền vững, an toàn lâu dài.
Nghiệm thu PCCC là điều kiện bắt buộc để công trình được đưa vào vận hành an toàn và đúng pháp luật. Việc thực hiện nghiệm thu đúng quy định ngay từ đầu giúp Chủ đầu tư và Ban Quản trị giảm thiểu rủi ro pháp lý, đồng thời đảm bảo an toàn lâu dài cho người sử dụng. Một đơn vị quản lý vận hành chuyên nghiệp sẽ không chỉ hỗ trợ đạt nghiệm thu, mà còn duy trì hiệu quả hệ thống PCCC trong suốt quá trình khai thác. Với POTS, an toàn PCCC được quản lý bằng quy trình bài bản, kinh nghiệm thực tế và sự tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn pháp luật.
